Menu

Link do Grobonet

Licznik

Liczba wyświetleń:
9635106

 

Dzieje działoszyńskiej parafii

 

Dokładna data powstania parafii w Działoszynie nie jest znana. Pierwsza informacja o niej pochodzi z 1411 roku. Jednak historycy uważają, że kościół istniał już w XIV wieku. Prawdopodobnie tymi, którzy parafię uposażyli, byli Hińczowie z Rogowa, właściciele kilku okolicznych wsi. W skład parafii wchodziły początkowo miasto Działoszyn oraz wsie: Raciszyn, Lisowice, Bobrowniki. Pierwszym znanym proboszczem działoszyńskim był Jan z Działoszyna.

To księdze uposażeń arcybiskupstwa gnieźnieńskiego Jana Łaskiego z 1513 r. zawdzięczamy szerszy opis parafii. Dowiadujemy się z niej, że kościół był pod wezwaniem św. Marii Magdaleny, a patronat nad nim sprawowali właściciele miasta – w tamtym czasie Jakub Kobylański. Proboszczem był wtedy ks. Stanisław z Chotla, któremu w pracy pomagał kościelny.

Druga połowa XVI wieku to czasy reformacji, która nie ominęła tych okolic. Ówcześni właściciele Działoszyna (Męcińscy) byli kalwinami. Toteż ok. 1570 r. działoszyński kościół został zamieniony na kalwiński zbór. Jeszcze w 1644, jak wynika z dokumentów, zbór istniał i należał do Małopolskiej Jednoty Ewangelickiej dystryktu krakowskiego. Choć sam kościół katolikom został zwrócony już ok. 1611 roku, kiedy Andrzej Męciński powrócił do katolicyzmu. W tym czasie do parafii działoszyńskiej zostały włączone parafie w Szczytach i Trębaczewie. XVII wiek oraz przełom XVII i XVIII w. to trudne czasy dla parafii. Trapią ją: zniszczenia wojenne 1655 r., przemarsze wojsk oraz plaga „morowego powietrza”. W roku 1665 w samym Działoszynie żyje zaledwie 479 parafian.

Dopiero XVIII wiek, a zwłaszcza jego druga połowa, przynosi jej rozwój. Wzniesiono, dzięki hojnym ofiarodawcom, nowy budynek kościoła. Niestety drewniana zabudowa Działoszyna sprzyjała licznym pożarom. Miasto w XVIII i XIX w. płonęło kilkakrotnie, często wraz z kościołem, jak 2 X 1803 r. Ofiarność właścicieli dworu (Myszkowscy) oraz parafian była bardzo duża, bowiem kościół odbudowano. Od tego czasu stale zwiększa się liczba parafian. W 1818 roku było ich 3540, w 1880 roku 4400, a na początku XX wieku około 7000. Parafia obejmowała takie miejscowości: Działoszyn, Bobrowniki, Draby, Grądy, Gligi, Jarkowizna, Kapituła, Kiedosy, Kabały, Lisowice, Kolonia Lisowice, Młynki, Niwiska Górne, Niwiska Dolne, Patoki, Raciszyn, Sensów, Szczyty, Szczepany, Trębaczew, Węże, Zalesiaki.

Niestety tragiczne dla parafii były obie wojny światowe. Po I wojnie liczba parafian w samym Działoszynie zmniejszyła się do 3985 (dane z 1921 r.). W 1938 roku parafia liczyła już 10251 wiernych i była najliczniejszą w dekanacie brzeźnickim, do którego należała, a jej obszar był większy niż obszar gminy. W czasie II wojny światowej miasto zostało wielokrotnie bombardowane, ostrzeliwane a w końcu spalone. Spłonęła plebania z cennymi zbiorami archiwalnymi. Zginęli dwaj proboszczowie: 3 września 1939 ks. kan. Ignacy Chartliński, a w lipcu 1941 (po uprzednim aresztowaniu i uwięzieniu w obozie koncentracyjnym w Dachau) ks. Zygmunt Pomian. Kościół zamknięto i zamieniono na spichlerz oraz magazyn. Szaty, naczynia liturgiczne, a także dzwony zrabowano.

Po wojnie świątynię odnowiono, by dalej służyła wiernym. W 1957 r., ze względu na rozległość parafii, wydzielono nową, samodzielną placówkę duszpasterską w Trębaczewie. W latach 1983-1986 wzniesiono cztery terenowe kaplice duszpastersko-katechetyczne: w Bobrownikach, Koloni Lisowice, Raciszynie i Zalesiakach. Rok 1995 przynosi nową parafię w samym Działoszynie.

Oprócz wspomnianych wcześniej proboszczów (XV w. – Jan z Działoszyna, XVI w. – Stanisław z Chotla) parafii opieką duszpasterską służyli oraz nią kierowali:

w XVIII wieku:

  • ks. Szymon Judziński
  • ks. Paweł Przybielecki
  • ks. Kazimierz Wolnicki

później:

  • ks. Eugeniusz Kłodzianowski (do 1809 r.)
  • ks. Wojciech Szymański (do 1852 r.)
  • ks. Wojciech Dembiński (do 1853 r.)
  • ks. Wawrzyniec Kwiatkowski (do 1873 r.)
  • ks. Józef Cabański (do 1884 r.)
  • ks. Alojzy Gudat (do 1891 r.)
  • ks. Aleksy Kruczkowski (do 1896 r.)
  • ks. Adam Buchowski (do 1905 r.)
  • ks. Antoni Snawadzki (do 1909 r.)
  • ks. Izydor Kowalski (do 1919 r.)
  • ks. kan. Ignacy Chartliński (do 1939 r.)
  • ks. Bolesław Lis (w 1939 r.)
  • ks. Walerian Bylka (do 1940 r.)
  • ks. Zygmunt Pomian (do 1941 r.)
  • ks. kan. Wincenty Kowalczyk (w latach 1945-1978)
  • ks. kan. Stanisław Kosowski (w latach 1978-2009)

              W 2009 roku proboszczem został ks. kan. Jan Skibiński.

 

 

Kościół w Działoszynie

Przyjmuje się, że kościół w Działoszynie istniał już w XIV wieku. Z XV wieku pochodzi informacja, że miał tytuł św. Marii Magdaleny. Wokół kościoła był plac, plebania i inne budynki oraz ogród. Niestety ok. 1570 r. świątynia została zamieniona w zbór kalwiński. Zwrócono ją parafianom dopiero ok. 1611 r.. Jednakże następne lata dla budowli nie były szczęśliwe. Ponad 100 lat później w protokole powizytacyjnym z 1729 roku czytamy, iż kościół był murowany, odnowiony po pożarze, choć ściany były porysowane. Miał nowe ołtarze, sufit, chór, podłogę i nowy drewniany dach.

Podczas następnej wizyty w 1763 r. stwierdzono, że kościół jest bardzo zniszczony – ściany miał podparte słupami, wymagał zewnętrznej i wewnętrznej reperacji. Już wtedy znajdowała się u jego wejścia wieża z dzwonami. Protokół odnotowuje również, iż posiadał sześć ołtarzy. Niestety po jednym z pożarów, które w XVIII w. trawiły świątynię kilkakrotnie, budowlę rozebrano. Ale już 22 lipca 1787 roku kanonik gnieźnieński Kolumna Walewski poświęcił kamień węgielny pod nową świątynię. Również ten kościół spalił się kilkanaście lat później – 2 października 1803 roku. Ponownie podjęto trud jego odbudowy. Niemniej jeszcze w 1815 kościół po pogorzeli nie jest wyremontowany. A Dziekan po wizytacji zalecił naprawienie lub postawienie nowych budynków gospodarczych, szczególnie zwracając uwagę na konieczność remontu murowanego domu szpitalnego, który znajdował się naprzeciw plebanii.

Dopiero w 1834 roku, dzięki Augustynowi Myszkowskiemu i lokalnej społeczności, świątynia została wyremontowana. Wzniesiono czworoboczną, trójkondygnacyjną dzwonnicę. A chór otrzymał organy. Niestety remont nie został solidnie wykonany i kościołowi, już po kilkunastu latach, groziło zawalenie. Dlatego w połowie XIX wieku nabożeństwa zostały przeniesione do kaplicy koło dworu.

W protokole z 1852 roku wymienione zostały trzy ołtarze. W głównym znajdowały się obrazy przedstawiające św. Stanisława biskupa i św. Marię Magdalenę. W bocznym, po lewej stronie, były wizerunki Matki Boskiej Różańcowej, Przemienienia Pańskiego i św. Rocha, a po prawej św. Józefa, św. Walentego i św. Michała Archanioła.

Kilkanaście lat później, kolejna wizytacja w 1878 roku stwierdza, że kościół był wyrestaurowany. Murowana dzwonnica posiadała 3 duże dzwony. Ołtarze, odnowione 10 lat wcześniej, przedstawiały: główny: Pana Jezusa Ukrzyżowanego, a wyżej obraz św. Marii Magdaleny, boczne: Matkę Boską Różańcową oraz św. Józefa.

Tragiczną kartą w historii kościoła jest II wojna światowa. W 1942 roku zamieniony został na spichlerz i magazyn. Zrabowano szaty, naczynia liturgiczne i dzwony. Po wojnie przywrócono świątyni pierwotny wygląd. Wykonano nową polichromię według projektu Henryka Gadzalińskiego.

Jest to budowla w stylu późnobarokowym. Posiada prostokątną nawę z węższym prezbiterium, zamkniętym prostą ścianą. Wnętrze świątyni zdobi pięć ołtarzy: Znalezienie Krzyża Świętego - główny, Najświętszego Serca Matki Bożej, Marii Magdaleny, św. Antoniego, Matki Boskiej Częstochowskiej. Pod XVIII wieczną amboną znajduje się, również z tego wieku, nagrobna tablica Rozalii Męcińskiej. W zewnętrznej ścianie kościoła wmurowano tablicę upamiętniającą 30 Poleską Dywizję Piechoty, która we wrześniu 1939 walczyła na tych terenach.

 

 

* Opracowała Dorota Czuba na podstawie artykułu „Z dziejów parafii działoszyńskiej” Teresy Sczerkowskiej oraz książki „Działoszyn i okolice” tejże autorki.


 

 

Historia kościoła św. Mateusza w Bobrownikach

Historia kościoła p.w. św. Mateusza w Bobrownikach jest krótka, ale ciekawa. Początkowo w Bobrownikach nie było ani kościoła, ani kaplicy. Mieszkańcy uczęszczali  na nabożeństwa do oddalonego o 6 km kościoła parafialnego p.w. św. Marii Magdaleny w Działoszynie. W roku 1982 r. z inicjatywy mieszkańców Bobrownik i przy pełnej akceptacji ks. Proboszcza Wincentego Kowalczyka powstała pierwsza kaplica. Znajdowała się ona w Kapitule, w domu Sabiny i Józefa Cieślów. Odbywały się tu niedzielne nabożeństwa, a w tygodniu dzieci uczęszczały  na katechezę. Tutaj również święciliśmy  pokarmy w Wielką Sobotę. Tylko nabożeństwa majowe i czerwcowe miały miejsce tradycyjnie przy krzyżu w ogrodzie państwa Włodarczyków.

Z czasem, malutka kaplica przestała wystarczać .Ówczesny proboszcz, ks. Stanisław Kosowski podjął wraz z mieszkańcami trud budowy kościoła z prawdziwego zdarzenia. Własne  pola uprawne pod budowę kościoła ofiarowali Barbara, Leon i Jan Białkowie oraz Józefa i Jakub Jarząbowie. Ksiądz Proboszcz zaczął starania o plan oraz pozwolenie na budowę. Prawdopodobnie w styczniu 1982 roku został wydany plan i zezwolenie. Wiosną, tego samego roku, mieszkańcy Bobrownik rozpoczęli kopanie fundamentów. Dzięki ciężkiej i wytrwałej pracy wyrosły mury kościoła a z drzewa ofiarowanego przez mieszkańców  wykonano wiązanie dachu.. Po prawie czterech latach dach kościoła przykryto blachą.

W 1985 roku na wieżyczce kościoła,  wtedy jeszcze kaplicy, został umieszczony krzyż wykonany przez miejscowego kowala Jana Cieślę. Szybko posuwały się prace wewnątrz. Wytynkowano ściany, podbito sufit i ułożono boazerię. Drewniane wykończenie wnętrza możliwe było dzięki pozyskaniu materiału z lasów należących do sołectwa Bobrowniki. Z tego drzewa wykonano także ławki oraz konfesjonał. W miejscu ołtarza stanął brzozowy krzyż i stół. Msze święte, które  podczas trwania prac budowlanych odprawiane były na placu przed kaplicą. 

Jednym z końcowych etapów budowy było ułożenie posadzki. Przed aktem poświęcenia kaplicy zakupiono i umieszczono na ścianach stacje Drogi Krzyżowej. Przed kaplicą stanął krzyż misyjny.

W 1990 roku ks. abp Stanisław Nowak metropolita częstochowski poświęcił nowy ołtarz w Bobrownikach.

W 2000 roku w sąsiedztwie kaplicy stanęła plebania.

W  roku 2006 ks. abp Stanisław Nowak dokonał konsekracji kościoła p.w. św. Mateusza w Bobrownikach. Tuż przed tym podniosłym wydarzeniem zakupiono nowe tabernakulum, organy elektroniczne oraz grzejniki olejowe. Pieniądze na ten cel pochodziły ze sprzedaży drewna z lasów sołectwa Bobrowniki.

W 2009 roku mieszkańcy Bobrownik zachęceni przez nowego już proboszcza, ks. Jana Skibińskiego zakupili nowe nagłośnienie do kościoła.

w 2018 roku zamontowano ogrzwanie promiennikowe. W sierpniu tegoż roku w niewykorzystanym budynku plebani zamieszkali podopieczni Stowarzyszenia "Betel". 4 października ks. bp Andrzej Przybylski poswięcił nową placówkę.

W 2019 roku został przeprowadzony remont generalny kościoła z wymianą okien włącznie.

 

Wyszukiwanie

Dzisiaj jest

wtorek,
19 marca 2024

(79. dzień roku)

Święta

Wtorek, V Tydzień Wielkiego Postu
Rok B, II
Uroczystość św. Józefa, Oblubieńca Najśw. Maryi Panny